Kiedy jest możliwy rozwód, gdy żąda go małżonek wyłącznie winny rozpadu pożycia małżeńskiego?

Zasada rekryminacji oznacza, ze orzeczenie rozwodu jest niedopuszczalne jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia.

Od tej zasady są jednak wyjątki:

- rozwód jest dopuszczalny jeżeli drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód

- odmowa zgody małżonka jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego

Czy odmowa zgody jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego musi wykazać małżonek wyłącznie winny. To na nim spoczywa ciężar wykazania sprzeczności - oczywiście każdy przypadek jest badany przez sąd odrębnie, gdyż nie ma w ustawie katalogu takich kryteriów.

Przykłady z orzecznictwa:

- odmowa zgody na rozwód spowodowana przekonaniem, że rozwód byłby niezasłużoną nagrodą dla powoda, w warunkach wieloletniej faktycznej separacji stron, może być uznana za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego (tak: wyrok SN z dnia 8 grudnia 1999 r., II CKN 606/98, LEX 847119)

- motywy moralne i religijne odmowy zgody na rozwód nie są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (tak: SN z dnia 10 września 1997 r., II CKN 292/97, LEX 847115)

- ocena skuteczności odmowy zgody na rozwód (art. 56 par 3 krio) powinna być dokonywana przede wszystkim w kontekście przyczyn rozkładu oraz z uwzględnieniem okoliczności i zdarzeń, jakie powstały w czasie braku pożycia małżonków, a więc np. związków pozamałżeńskich oraz dzieci w nich urodzonych, jak też społecznej celowości legalizacji tych związków (tak: SN z dnia 10 maja 2000 r., III CKN 1032/99, OSNC 2001, nr 7-8, poz. 102)

- ciężka sytuacja życiowa małżonka dotkniętego nieuleczalną chorobą, która wymaga szczególnie troskliwej opieki, może być tą okolicznością, która - mimo istnienia winy rozkładu pożycia, po stronie tego małżonka - pozwalałaby na orzeczenie rozwodu, przez co umożliwiono by mu zawarcie związku małżeńskiego z kobietą, którą kocha, a która zapewnia mu troskliwą opiekę (tak: SN z dnia 28 lutego 2002 r., III CKN 545/00, LEX nr 55136)

- nie do przyjęcia jest pogląd zakładający iunctim między sytuacją materialną małżonka niewinnego rozkładu pożycia a oceną nieudzielenia przez niego zgody na rozwód. Przyjęcie tego poglądu wymagałoby absurdalnego założenia, że unormowanie zawarte w art. 56 par 3 krio służy ochronie sytuacji materialnej pozwanego małżonka, po stronie którego nie występują zawinione przyczyny rozkładu pożycia (wyrok SN z dnia 10 września 1997 r., II CKN 292/97, LEX 847115)