Zasada rekryminacji oznacza, ze orzeczenie rozwodu jest niedopuszczalne jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia.
Od tej zasady są jednak wyjątki:
- rozwód jest dopuszczalny jeżeli drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód
- odmowa zgody małżonka jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego
Czy odmowa zgody jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego musi wykazać małżonek wyłącznie winny. To na nim spoczywa ciężar wykazania sprzeczności - oczywiście każdy przypadek jest badany przez sąd odrębnie, gdyż nie ma w ustawie katalogu takich kryteriów.
Przykłady z orzecznictwa:
- odmowa zgody na rozwód spowodowana przekonaniem, że rozwód byłby niezasłużoną nagrodą dla powoda, w warunkach wieloletniej faktycznej separacji stron, może być uznana za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego (tak: wyrok SN z dnia 8 grudnia 1999 r., II CKN 606/98, LEX 847119)
- motywy moralne i religijne odmowy zgody na rozwód nie są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (tak: SN z dnia 10 września 1997 r., II CKN 292/97, LEX 847115)
- ocena skuteczności odmowy zgody na rozwód (art. 56 par 3 krio) powinna być dokonywana przede wszystkim w kontekście przyczyn rozkładu oraz z uwzględnieniem okoliczności i zdarzeń, jakie powstały w czasie braku pożycia małżonków, a więc np. związków pozamałżeńskich oraz dzieci w nich urodzonych, jak też społecznej celowości legalizacji tych związków (tak: SN z dnia 10 maja 2000 r., III CKN 1032/99, OSNC 2001, nr 7-8, poz. 102)
- ciężka sytuacja życiowa małżonka dotkniętego nieuleczalną chorobą, która wymaga szczególnie troskliwej opieki, może być tą okolicznością, która - mimo istnienia winy rozkładu pożycia, po stronie tego małżonka - pozwalałaby na orzeczenie rozwodu, przez co umożliwiono by mu zawarcie związku małżeńskiego z kobietą, którą kocha, a która zapewnia mu troskliwą opiekę (tak: SN z dnia 28 lutego 2002 r., III CKN 545/00, LEX nr 55136)
- nie do przyjęcia jest pogląd zakładający iunctim między sytuacją materialną małżonka niewinnego rozkładu pożycia a oceną nieudzielenia przez niego zgody na rozwód. Przyjęcie tego poglądu wymagałoby absurdalnego założenia, że unormowanie zawarte w art. 56 par 3 krio służy ochronie sytuacji materialnej pozwanego małżonka, po stronie którego nie występują zawinione przyczyny rozkładu pożycia (wyrok SN z dnia 10 września 1997 r., II CKN 292/97, LEX 847115)